Саша адарвалася ад акна, перавяла позірк на ўрача і зноў адчула моцны боль.Не, гэта не сон...Марыя Сяргееўна сядзіць побач з пакутлівым тварам і глядзіць некуды ў прастору, быццам хоча разглядзець некага ці нешта ўдалечыні.Саша зноў-такі нясмела дакранулася да яе рукі.— Што ж гэта будзе, Марыя Сяргееўна?— Сеня...— прашаптала ў адказ жанчына.— Сеня... Ён такі слабы, хваравіты... Ён столькі перахварэў...Тады да свядомасці Сашы дайшло з жудаснай яснасцю ўсё, што здарылася, і яна гэтак жа, як і ўрач, адразу ж падумала аб самым дарагім чалавеку, падумала, што Пеця — у найбольшай небяспецы і, магчыма, ужо цяпер, у гэтую хвіліну, ляжыць недзе на голых скалах Запаляр"я... I, можа, таму, што зноў быў прыступ фізічнага болю, Саша не прашаптала, як Марыя Сяргееўна, любае імя, а крыкнула:— Пеця!Урач сціснула яе рукі.— Супакойся... Не трэба, Саша... Будзем мужнымі... Не палохай іншых. Нам трэба цяпер вялікая мужнасць, мой друг.Яна нахілілася — Саша абняла яе, прыпала тварам да яе пляча і ціха заплакала.У палату заглянулі іншыя парадзіхі, убачылі, што доктарка абнімаецца з іх маладой сяброўкай — фельчарыцай, зразумелі гэта гіа-свойму, весела падміргнулі адна адной і ціха зачынілі дзверы.к к кМарыя Сяргееўна хацела затрымаць яе ў бальніцы. Але Сашы было пакутліва цяжка ляжаць у адзіноце, бо іншыя парадзіхі адразу ж выпісаліся, як толькі пачулі пра вайну. Хацелася хутчэй да людзей, да працы. Можа, там, сярод людзей, яна вызваліцца ад сваіх жудасных думак і ўяўленняў.Саша перадала Ані, каб тая забрала яе. Але гаспадыня прыехала толькі на другі дзень пад вечар.— Каня ніяк не магла ўзяць, Шурачка. На вайну праводзілі,— растлумачыла яна сваё спазненне.— Страшна гэта, Аня,— праводзіць на вайну? — спытала Саша, калі яны выехалі з бальніцы на пыльную дарогу, што вяла паміж высокага жыта ў той бок, дзе за ўзгоркам віднеліся вяршаліны бяроз.— Галосяць бабы,— коратка і проста адказала Аня і, падумаўшы, дадала: — Мужчынам што — ускінуў мяшок за плечы ды і пайшоў сабе... А жанкі!.. Ой, зазнаюць яны гора!— Што гэта вы, Аня! — запярэчыла Саша.— Дзіўна вы разважаеце... Гэта ж не ў заробкі пайшоў. Гэта ж на вайну... Кожны дзень смерці ў вочы глядзець.— Смерць — яна адна, Шурачка, і кароткая... Ад яе нідзе не схаваешся. А жыццё доўгае, ды і не адно яно ў жанчыны. Калі ў якой куча дзяцей, дык ёй трэба пяць жыццяў пражыць. За сябе і за іх... Я помню тую вайну, калі бацьку нашага забілі... Атрымала маці пахавальную, а нас пяцёра каля яе... А ў полі бульба замярзае, трэба капаць... Стане мама ў разоры на каленях, пагалосіць, і мы разам з ёй, ды зноў за працу. Жыць трэба... Я, Шурачка, свае слёзы выплакала па бацьку ды па мужу...Саша мацней прытуліла да сябе дачку: зноў падумала пра яе бацьку. Думкі пра мужа не пакідалі ні на хвіліну. Але часам удавалася пазбавіцца страшных уяўленняў і ўбачыць яго жывым, вясёлым. Размова ж гэтая з гаспадыняй зноў нагадала карціну, якая вось ужо два дні ледзяніць яе сэрца: Пеця ляжыць на голых каменнях. Жывы ё н ці мё ртвы? Сашы чамусьці здавалася, што там, у Запаляр"і, усё голае — ні збажыны ніякай, ні дрэўцаў, ні кусцікаў. Ад гэтага ёй рабілася страшна. Яна думала, што, каб Пеця быў недзе тут недалёка, у родным краі, і ваяваў сярод гэтага высокага жыта, у якім так легка схавацца, ці вунь у тым лесе, што відзён за Дняпром, на душы ў яе было б куды спакайней.А Аня прадаўжала выказваць думкі аб жаночым лесе: