— Маеты бамбяць, Аня. Ці ёсць ён там, мост? Можа, яго даўно няма.Нібы ў пацвярджэнне яе слоў далека на поўначы пачуліся глухія выбухі. Саша скаланулася і зноў папрасіла:— Хутчэй, Аня!— А куды ж нам спяшацца? — адгукнулася жанчына.— Я пераплыву на лодцы і пайду пехатой. Больш нікуды не паедзем.— Думка такая прыйшла неяк адразу і здалася такой простай і разумнай, што Саша здзівілася, як яна не здагадалася пра гэта раней. Навошта яна марнавала час на пошукі парома? Каб прыехаць дадому з набыткамі — з гэтымі трантамі і мяшком збожжа? А навошта яны, гэтыя набыткі? Каму яны патрэбны ў такі час? Як ёй не сорамна было думаць пра гэта, калі навокал такое робіцца!— Адна пойдзеш? — спытала, памаўчаўшы, Аня.— З Ленкай.— З Ленкай! У тым і бяда, што з Ленкай. Каб адна — свет вялікі, ідзі, куды хочаш. А так...— Аня зноў памаўчала, падумала, потым ціха сказала: — Я пайду з табой. Правяду. Усё-такі не ад ной...Пачуццё гарачай удзячнасці да гаспадыні захлынула Сашу; расчуленая, яна нават не магла выказаць словамі гэтай удзячнасці і, праглынуўшы слёзы, сказала:— Вас свае дзеці чакаюць, Аня.— Пачакаюць. Не маленькія,— адказала жанчына і моцна тузанула лейцамі, ляснула пугай — пагнала каня наўскач.У Анінай сваячкі, куды яны заехалі, каб пакінуць каня, Саша з ліхаманкавай паспешлівасцю выбрала з рэчаў самае неабходнае — пялёнкі, кашулькі, пару сваіх плаццяў.— Гэта ўсяго? — здзівілася Аня, убачыўшы ў яе руках зусім невялічкі клунак.— А што мне трэба, акрамя Ленкі!— Табе не трэба, ёй трэба,— з гаспадарскай разважлівасцю запярэчыла Аня.— Ты, Шурачка, быццам жыць не думаеш. А ў жыцці ўсё спатрэбіцца.Гаспадыня сама выбрала ўсё найлепшае, навязала ў настольнік даволі вялікі вузел, прыладзіла яго сабе за плечы.Дарэмна Саша прасіла не браць так многа — яна і слухаць не стала, а яшчэ сама дакарала:— Ідзеш у такую дарогу, а нават што есці не ўзяла. Святым духам ды малітвамі не пражывеш, Шурачка.Яна дала Сашы клуначак з ежай, напхала сабе ў кішэні яшчэ нейкіх маленькіх пакункаў, бутэлечак.Па вузкай крутой сцежцы яны спусціліся да Дняпра. Плынь ракі, як заўсёды, была спакойная і велічная. Прыемна пахла вадой і рыбай. I Саша на момант супакоілася, адагнала свой панічны страх. Але праз момант вайна і небяспека зноў напомнілі пра сябе. Напомнілі дзіўным чынам, нечакана і па-свойму жахліва. Стары пануры лодачнік з ускудлачанай барадой запрасіў у іх за перавоз цераз раку сторублёў.— Пабойся Бога, чалавеча! Ці пры сваім ты розуме? — накінулася на яго Аня.— За два рублі перавозілі...— Я і па рублю перавозіў. А цяпер і за сто не хачу. Навошта яны мне, грошы? Што я за іх куплю? Пляшкі гарэлкі нідзе не дастанеш. Заўтра ім, можа, наогул ніякай цаны не будзе, грошам гэтым.— Але ж май сумленне, стары чалавек! Жанчына з грудным дзіцем ад вайны ўцякае...«Навошта яна так гаворыць — «уцякае»?» — спалохалася Саша.Слова гэтае непрыемна ўразіла яе, упершыню падумалася, што, магчыма, усе — жанчыны ў вёсцы, Марыя Сяргееўна і вось яна, Аня,— зразумелі яе ад"езд іменна так — уцякае.— Я не ўцякаю. Я іду дадому, да сваіх. Кожнаму хочацца быць бліжэй да сваіх.— Саша выхапіла з кішэні хустачку з грашыма, развязала вузялок зубамі і працягнула старому грошы — усе, колькі там было. Але замест таго, каб узяць іх, стары груба вылаяўся:— Што ты сунеш гэтулькі грошай? Што я табе, хапуга які? Не павязу!Саша, пасаромленая, разгубленая, спалохалася яшчэ больш, са слязамі ў голасе папрасіла: