Зайшлі ў былую амбулаторыю, дзе ляжалі жанчыны, пераважна старыя бабулі з цяжкімі хваробамі.Сапраўды, ад былой бальніцы, дзе ўсё зіхацела чысцінёй, нічога не асталося. Саша зразумела, якія трэба намаганні, каб у такіх умовах, з такім персаналам падтрымліваць элементарную гігіену. Адна хворая застагнала, заплакала:— Доктарка, родная, дай ты мне мышаку якога. Ох, сілы няма болей. О-ой...— Супакойцеся, цётка Алёна.— Марыя Сяргееўна правила рукой па твары, праверыла пульс.— Вам жа лепей.— Душа баліць.— Ва ўсіх яна цяпер баліць, душа,— сурова адгукнулася другая хворая, старая жанчына з завостраным тварам пакутніцы.— А ты сябе як адчуваеш, мой дружок? — ласкава спытала Марыя Сяргееўна дзяўчынку год васьмі.— Добра,— прапішчала тая.— Апендыцыт. З прабадзеннем. Трохі не загубілі дзіця,— раетлумачыла Марыя Сяргееўна Сашы.— Няхай дзякуе збавіцельку нашу,— сказала старая, што сядзела каля акна і грызла скарынку чэрствага хлеба.— Доктарка! Дай атруты! Богам прашу!— Сціхні, Алёна! Не гняві Бога! — прыкрыкнула жанчына з тварам пакутніцы.— Муж яе, паліцай, п"яны ботам у жывот ударыў. Звярэюць людзі. Аперыравала. Але наўрад ці выжыве,— расказала Марыя Сяргееўна, калі яны прайшлі ў маленькі пакойчык урача.— Сядай, Саша. Адпачні. Я перакусіць збяру.Сашу ўразіла: пра тое, што жанчына наўрад ці выжыве, урач сказала з такім спакоем, нават абыякаваецю.«Няўжо і ў яе, такой чулай, сардэчнай, зачарсцвела душа?»Хутка і бясшумна Марыя Сяргееўна прыбрала са століка шклянкі з лекамі і паставіла талеркі з хлебам і памідорамі.— А соль тваю давай. У мяне няма. Гэты барон правяраў, ці не атручаная яна. Ён з арыстакратаў — фон...Яна зморана села на табурэт з другога боку стала, пацерла далонямі скроні.— Вось такая ў мяне бальніца. У хаце маёй — раненыя паліцэйскія.— I вы іх лечыце?! — вырвалася ў Сашы, пасля асэнсавала, што спытала неразумна.Марыя Сяргееўна апусціла вочы.— Я — урач, мой друг. Урач. Ты павінна зразумець...Саша разумела. Усё разумела. Але жаданне расказаць пра Пецю ў яе знікла.Да Заполля яна набліжалася, калі заходзіла сонца. Вялікі ярка-чырвоны шар толькі дакрануўся лініі гарызонта. З нейкага часу Саша пачала баяцца вогненнай барвовасці захаду. Кожны раз ёй здавалася, што гэта прадвесце новай крывавай падзеі. Навокал так многа смерцяў, гора і слёз, што мімаволі і яна, камсамолка, падпольшчыца, фельчарка, рабілася прымхлівай. Нервы. Калі яны напружаны вось так, як сёння, і не такое можа блюзніцца.Шэсць кіламетраў ад мястэчка яна бегла, зрэдку спыняючыся, каб перавесці дыханне. На апошнім кіламетры больш спынялася і ўвогуле ішла рыўкамі: то кінецца наперад, то стане, азіраецца. Палохала бязлюднасць: на торным шляху, дзе да вайны бясконца снавалі людзі, фурманкі, машыны, не сустрэлася ніводнай жывой душы.Перад самай вёскай яна нават прымусіла сябе на хвіліну прысесці на ўзбочыну, каб сабрацца з сіламі. Страх, трывога і прадчуванне, што павінна здарыцца нешта асаблівае, і цягнулі яехутчэй наперад і стрымлівалі, гіатрабуючы абдумаць кожны крон, кожнае слова, якое трэба будзе сказаць.Нарэшце асцярожна, як злодзей, яна збочыла са шляху і пайшла гародамі. Вось знаёмы Анін сад, дзе кожная яблыня, кожная вішня як родныя. Вось тут, пад гэтай яблыняй, яна ляжала, калі Пеця прыйшоў першы раз. А вось тут.. . Не, не трэба ўспамінаў!Саша адчыніла вароты ў двор, яны зарыпелі гэтак жа, як і год і два назад. Аня каля студні (у гэтай багатай вёсцы студні амаль у кожнага ў двары) мыла падойнік. Пачула, як рыпнулі вароты, імкліва павярнулася. Пазнала, кінулася насустрач. Абняла і загаласіла на плячы. У Сашы, здаецца, абарвалася сэрца: гора.